Vâng, sau một thời gian chuẩn bị từ phòng tối đến trang bị cho nó thì cái ngày mà các bác mong đợi đã đến, ngày mà người chụp film mong chờ – ngày rửa cuộn film đâu tiên trong điều kiện ở nhà. Trước khi mở cuộn film đầu tiên ra em khuyên các bác nên chọn một ngày tốt, chẳng mất gì nếu các bác mua con gà, nải chuối để nhờ các cụ phù hộ cho nó lên :D:D. Ngày này nên ngủ đủ lâu, đầu đủ tỉnh táo để có một tâm trạng thoải mái khi bước vào phòng tối. Trước khi vào phòng tối, em lại khuyên các bác đọc kỹ lại những bước tiến hành mà em sẽ viết ở đây cũng như không quên thử lại những dụng cụ để tráng film. Các bác cũng nên thử tắt đèn để quen với đk trong phòng tối và tiện lợi nhất là tất cả những đồ tráng film được để trên bàn xung quanh mình, để sau trong bóng tối các bác không phải tìm mò lâu. Quan trọng hơn là các bác hãy kiếm một cuộn film tráng rồi mà không dùng tới và thử lắp nó vào tank xem có được không và thử lại nhiều lần để cho quen (thử trong đk tối). Cái cuối cùng mà em quên giới thiệu ở phần trang thiết bị là cần thêm một cái mở beer để cậy nắp film, lần đầu tiên em không có cái mở phải dùng kìm và tuốc nơ vít cậy và ghè cái nắp mãi mới ra… may mà lần đó film không bị lộ sáng và hỏng.
Sau khi đã quen với phòng tối và các thiết bị trong đó thì ta tiến hành tráng thôi. Quá trình tráng film có thể được tóm gọn lại theo từng bước thế này: Tháo film ra khỏi hộp và lắp nó vào tank (quá trình này trong điều kiện không có bất kỳ một ánh sáng nào!). Sau khi đóng nắp tank thì các bác có thể bật đèn lên. Quá trình tiếp theo là đổ thuốc hiện vào và xóc lọ tính giờ. Tiếp tới là thuốc ngưng, xóc lọ, tính giờ. Thuốc thứ ba là thuốc giữ, xóc lọ và tính giờ. Sau khi đổ thuốc giữ ra thì ta có thể bật đèn và mang film ra rửa bằng nước máy chảy liên tục trong vòng 3-5 phút. Cuối cùng là phơi khô film và cắt thành từng đoạn để lưu giữ.
– Lắp film vào vào tank tráng: Quá trình này được thực hiện trong phòng tối hoàn toàn (hoặc trong túi đen). Các bác dùng, thiết bị chuyên dụng để rút film ra khỏi lõi, hoặc thiết bị mở nắp cuộn film, hoặc đơn giản là dùng cái mở beer để cậy nắp film ra (nắp đáy).
Dụng cụ rút film
Dụng cụ mở nắp cuộn film (thực hiện trong điều kiện không có ánh sáng)
Sau đó rút film ra khỏi hộp. Lúc này do film nằm trong hộp lâu nên sẽ bị xoắn, các bác kéo một đoạn film dài ra để cho đỡ xoắn làm khó khăn cho việc lắp nó vào tank. Các bác dùng kéo cắt đầu film cho tròn để nó có thể dễ lắp vào spiral/reel (spiral – cái vòng lắp film ở trong tank).
Cắt đầu film cho gọn để dễ load (cắt tròn phần góc vuông)
Load film vào reel (việc này đòi hỏi cần được tập luyện một chút)
Có nhiều loại tank tráng và nhiều loại reel/spiral khác nhau, với người mới chơi thì nên dùng loại reel bằng nhựa, vừa dễ thao tác vừa tránh dược rủi ro lắp lệch hoặc kẹt film. Lưu ý là reel nhựa cần phải được phơi thật khô trước khi lắp film, nếu không film sẽ dính và rất khó load.
– Quá trình tương tác của thuốc hiện (developer) và film: Dung dịnh của thuốc hiện cũng như các loại thuốc còn lại các bác nên chuẩn bị trước khi tiến hành tráng film. Nên nhớ phải giữ đúng tỉ lệ pha và nhiệt độ của thuốc (20 oC). Em giải quyết việc giữ nhiệt cho thuốc bằng cách ngâm bình chứa lượng thuốc cần dùng vào một chậu nước và trong chậu cắm một cái điều hòa nhiệt bể cá vào (cái que điều hòa nhiệt độ của bể cá các bác có thể tìm mua ở những cửa hàng bán bể cá…). Cái điều hòa này các bác nên chỉnh nhiệt độ khoảng 22 – 23 oC vì sau khi ngâm bình đựng thuốc hóa chất vào thì nhiệt độ của hóa chất trong bình do cách với nước một lớp nhựa sẽ bị giảm đi một chút (lý thuyết vật lý cơ bản). Để cho chính xác các bác nên cắm cái nhiệt kế vào trong bình dựng hóa chất và chờ cho đến khi nhiệt độ của hóa chất lên tới khoảng 21 oC thì bỏ hóa chất ra và rót vào tank. Sau khi hóa chất đã được rót vào tank rồi các bác đóng nắp lại và đập nhẹ tank vài lần xuống mặt bàn để cho phía trong tank trên bề mặt của film những hạt không khí nhỏ không bị bám vào (nguyên nhân của những chấm to nhỏ màu trắng trên film sau khi rửa). Liền với lúc đổ nước vào các bác bấm đồng hồ tính giờ. Sau khi đập tank vài lần xuống bàn thì ta bắt đầu quá trình lắc. Các bác lắc ngượi tank, lặp lại trong khoảng thời gian 10s và lặp lại quá trình trong 10s đầu của mỗi phút.
Đảo/lắc/xóc tank trong quá trình tráng film
Thời gian tiếp xúc của thuốc hiện và film được định ra riêng cho mỗi loại film là khác nhau. Ở đây ta ví dụ nếu thời gian đó là 7 phút thì sau 30s của phút đầu tiên các bác để tank nghỉ và cứ mỗi 10s của một phút các bác xóc tank và lật lại. (có người xóc với chu kỳ 30s một, nhưng theo kinh nghiệm của em thì xóc ở mỗi 10s đầu tiên của một phút là hợp lý nhất). Trở lại với ví dụ của chúng ta ở thời gian cho phép là 7 phút, sau lần xóc ở phút thứ 6 (10s) thì ta đợi tiếp khoảng 50s (trước 10s khi kết thúc quá trình tương tác thuốc hiện – film) và sau đó đổ dung dịch thuốc hiện đi. Lưu ý ở phần này nếu các bác rửa nhiều film liên tục thì có thể đổ thuốc hiện đã dùng vào một lọ riêng có đánh dấu để dùng lại, nhưng nếu không rửa nhiều film ngay thì nên đổ đi vì dung dịnh này không cất giữ được (bị ô xi hóa theo thời gian) và nếu có dùng lại thì thời gian tương tác cũng phải thay đổi – một khó khăn khác cho người mới tráng film. Sau khi đã đổ thuốc hiện ra rồi thì sẽ tới bước tiếp theo là đổ thuốc ngưng (stop bath).
– Quá trình tương tác của thuốc ngưng và film (stop bath): Khác với thuốc hiện đòi hỏi nhiệt độ khắt khe 20 oC, thuốc ngưng có thể có nhiệt độ chênh lệch từ 18-22 oC nhưng không được vượt quá ranh giới này! Sau khi đổ thuốc ngưng vào các bác xóc tank liên tục trong vòng 30s. Chú ý chỉ xóc nhẹ chứ không quá nhanh, mạnh để tránh làm cho film chệch khỏi range trong spiral làm film bị bết vào nhau. Sau khi hết 30s ta đổ thuốc ngưng ra và chuẩn bị để đổ thuốc cuối, thuốc giữ vào.
Lưu ý: Nếu không có điều kiện thì chúng ta hoàn toàn có thể bỏ qua bước này, thay vì dùng hoá chất, chúng ta có thể để tank dưới vòi nước và rửa thật sạch bằng nước cũng được.
– Quá trình tương tác của thuốc giữ (fixer) và film: Cũng giống như ở thuốc ngưng, thuốc giữ phải có nhiệt độ từ khoảng 18-22 oC và thời gian thì thường là 6-8 phút. Thời gian này không hoàn toàn quan trọng nhưng không nên ít hơn 6 phút và nhiều quá 10 phút để tránh cho film bị noise một cách không đều và nát. Em thường làm trong thời gian 7-8 phút. Hết thời gian này ta có thể mở tank ra, đổ thuốc đi và gỡ film ra khỏi spiral. Em tin đây là khoảng thời gian hồi hộp và sung sướng nhất của người tráng film, khi cầm trên tay cuộn film vẫn còn ướt, gỡ nó ra và soi ra ánh sáng xem thấy những khung hình tuyệt vời mà mình đã gắng công chụp được, lau mồ hôi trên trán và thở phù một cái… Nhưng các bác chớ nên quá vui mừng để rồi có lần lại đánh rơi film xuống đất như em. Vẫn còn một quá trình nữa!
– Quá trình rửa film bằng nước máy: Các bác có thể để film vào trong tank và đưa nó vào bồn rửa, vặn nước cho chảy liên tục trong vòng 3 phút. Em thường dùng sà phòng rửa bát để rửa film, lý do là vì em muốn cho film sạch hoàn toàn hóa chất để có thể cất giữ được trong thời gian dài. Vâng, sau khi rửa xong thì các bác có thể lấy cặp treo film lên phơi khô và soi nó qua kính lúp ngắm những tác phẩm tuyệt vời của mình. Các bác nên gọi vợ con vào khoe cuộn film đầu tiên và thoải mái hãnh diện vì mình đã nằm trong số ít những người chụp ảnh thực sự yêu và bỏ nhiều công sức để tạo nên một bức ảnh tuyệt vời.
Đến đây em xin kết thúc quá trình tráng film, ở những bài viết sau em sẽ trình bày những sai lầm trong khi tráng film và cách giải quyết cũng như những „bài thuốc“ hay để pha chế thuốc hiện tại nhà. Em cũng rất mong chờ cho đến những bài viết này được thấy ảnh scan từ film do chính các bác rửa, để cho nghệ thuật chụp film khỏi bị đánh mất. Trong các bài viết này em đã cố tránh để không đi sâu vào lý thuyết, các phương trình cũng như quá trình phản ứng giữa film và các hóa chất để tránh cho người mới bước vào „phòng tối“ khỏi bị rối, nếu có những câu hỏi nào liên quan đến những vấn đề quanh việc tráng film thì mời các bác cứ hỏi, em sẽ cố gắng giải đáp một cách cặn kẽ, đầy đủ nhất. Đặc biệt em cũng mong những góp ý, chỉnh sửa của những người đã từng gắn bó với tráng rửa film, ảnh, đã có kinh nghiệm về việc này giúp đỡ nhằm nâng chất lượng của các bài viết, khiến nó trở thành cẩm nang hay ít ra cũng là hướng dẫn cơ bản cho người mới bước vào… phòng tối
By Mr. Zui
